Daarom is het misschien goed om eens te kijken naar mijn visie op het ontstaan van het verborgen curriculum. Ik ga er van uit, dat het niet altijd verborgen is geweest.
Het verborgen curriculum gaat over overtuigingen en het daaruit voortvloeiend gedrag. In mijn ervaring zijn problematische overtuigingen en gedrag ooit begonnen als oplossing. De overtuiging, bijvoorbeeld, dat artsen tot een andere mensensoort horen dan patiënten en dus niet ziek worden, is waarschijnlijk ontstaan in tijden van grote, dodelijke epidemieën (pest, cholera etc.) en oorlogen. In die situaties maakt zo'n overtuiging het een arts mogelijk om te blijven functioneren (wie herinnert zich MASH nog?).
De overtuiging dat een goede dokter 60-80 uren per week werkt, zal bijvoorbeeld zijn ontstaan in situaties waarin plotseling een groter vraag naar zorg ontstond (invoering van het ziekenfonds bijv.) of waar er om een andere reden een tekort aan artsen ontstond.
Uit mijn eigen ervaring weet ik dat het in zo'n situatie bijna automatisch komt tot een dergelijke overtuiging. Ik heb als vroedvrouw gewerkt in tijden en op plaatsen waar een tekort aan vroedvrouwen was. Dan ga je het vanzelfsprekend vinden dat je heel veel uren werkt op te weinig slaap. En vroedvrouwen die dat niet aankunnen begin je watjes te vinden. Het is een overlevingsmechanisme.
Het wordt vooral problematisch wanneer dergelijke overtuigingen en gedrag niet meer passend zijn bij de situatie. Dat is dan ook het moment waarop deze overtuigingen en gedrag in het verborgene terecht komen. Want een tekort aan artsen en lange werkweken hebben ook hun voordelen. Heroïek, bijvoorbeeld, en een hoog inkomen. En wanneer de situatie dan verandert, en de werklast (en het inkomen) omlaag kunnen, kan de verleiding groot zijn om de oude overtuigingen en het oude gedrag in stand te houden. Heroïek en een hoog inkomen kunnen verslavend zijn. En dan ga je excuses bedenken om ze niet op te hoeven geven. Maar veel geld willen verdienen is niet erg heroïsch Dus wordt dan het (zelf)beeld in stand gehouden door jezelf en anderen te vertellen, dat je altruïstisch bent en niet gevoelig voor financiële prikkels. 'Having your cake and eating it', zogezegd.
Allemaal heel menselijk dus. Maar ook schadelijk.
Nu, in de 21e eeuw, is de discrepantie tussen de werkelijke situatie (en het officiële curriculum) en de mythe van de arts als bovenmenselijk wezen zo groot geworden, dat het vertrouwen in artsen ernstige schade oploopt.
In plaats van verkrampt te reageren en te proberen veranderingen tegen te houden, zou het iedereen veel opleveren, wanneer het verborgen curriculum benoemt gaat worden, bespreekbaar gemaakt wordt, tegen het licht gehouden wordt. En dat er een cultuur gecreëerd wordt, waarin artsen weer gewoon menselijk mogen zijn.
Op diverse plekken worden pogingen gedaan om de cultuur te veranderen. Zoals bijvoorbeeld bij verschillende geneeskundeopleidingen in de VS die hun toelatingsbeleid veranderden klik hier.
In de officiële curricula wordt dit ook nagestreefd. Maar zolang het verborgen curriculum niet wordt aangepakt, blijft het dweilen met de kraan open. En dat is voor iedereen heel frustrerend.
Mijn blog over Evidence Based Medicine komt volgende week.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten